– Kryeministri shqiptar Edi Rama flet për ”Berliner Zeitung” për procesin e ngadaltë të anëtarësimit të vendit të tij në BE, marrëveshjen e migracionit me Italinë dhe pikëpamjen e tij për BRICS –
–TIRANË, 14 tetor /ATSH/ – Shqipëria është në fokusin e publikut gjerman. Vendi i vogël i Evropës Juglindore ka rënë dakord për një marrëveshje migracioni me Italinë. Dy qendra pritëse janë hapur së fundmi në Shqipëri për emigrantët që fillimisht donin të kalonin Mesdheun për në vendin e BE-së, në Itali. Autoritetet italiane po marrin përsipër operacionin, organizimin dhe logjistikën, ndërsa Shqipëria vë në dispozicion territorin e saj për këtë qëllim, shkruajnë Alice Lenthe dhe Nicolas Butylin për ”Berliner Zeitung”.
Ndoshta modeli mund të jetë gjithashtu një opsion për qeverinë tonë federale?
Edhe Shqipëria dëshiron të anëtarësohet në BE.
Anëtarja e NATO-s ka më shumë se 20 vjet që punon për anëtarësimin në BE. Por, procesi i pranimit po ecën ngadalë – edhe për shkak të akuzave për korrupsion dhe reformave të vazhdueshme gjyqësore. Një anëtarësim në Bruksel nuk pritet deri në dekadën e ardhshme. Për këto dhe tema të tjera biseduam me kryeministrin shqiptar Edi Rama, i cili vizitoi sot Berlinin, në kuadër të samitit të Ballkanit Perëndimor.
Ramën e takuam në hotel ”Château Royal” pranë ”Friedrichstrasse”.
Kryeministër Rama, vendi juaj ka më shumë se 20 vite në bisedime për anëtarësimin në BE. Ju keni dorëzuar kërkesën tuaj për anëtarësim në vitin 2009 dhe zyrtarisht jeni bërë kandidat për anëtarësim 10 vite më parë. Cila është perspektiva juaj për t’u bashkuar?
Nëse shikojmë themelet e procesit të zgjerimit evropian, shohim se vendet që u pranuan për herë të parë në BE pas përfundimit të komunizmit kishin një avantazh të konsiderueshëm ndaj Shqipërisë. Krahasuar me ne, Polonia, Republika Çeke, Sllovakia dhe shtetet e tjera të zgjerimit të parë drejt lindjes së BE-së kishin një histori të gjatë institucionesh politike, traditash shtetërore-politike ose një themel akademik-intelektual. Në të kundërt, Shqipëria ishte për një kohë të gjatë periferia e jashtme e Perandorisë Osmane, më pas një lodër e fuqive të mëdha evropiane dhe më vonë ndoqi një formë të komunizmit më të ashpër.
Shqipëria Socialiste ndoqi një politikë të modeluar sipas Stalinit, Shqipëria qëndroi në anën e Pekinit në konfliktin kino-sovjetik dhe në vitin 1968 Shqipëria u largua nga Traktati i Varshavës.
Ne ishim plotësisht të izoluar, një “Kore e Veriut e Evropës”. Dhe kjo zgjati deri në vitin 1990. Prandaj vendi ynë nuk kishte një bazë të krahasueshme me vendet e tjera evropiane. Për shembull, universiteti i parë në Shqipëri u themelua në kohën e komunizmit, opera e parë shqiptare u shkrua në komunizëm – pati shumë “të para” për Shqipërinë gjatë epokës së Perdes së Hekurt. Por, ishte një eksperiment shtetëror që nuk njihte as lirinë, as demokracinë dhe as integrimin. Prandaj, për ne është një detyrë ndër-gjeneratash të vazhdojmë këtë rrugë evropiane. Nga një këndvështrim historik, ne jemi aktualisht në një fazë të vogël, paqësore të së kaluarës së përgjithshme brutale të vendit tonë.
Le të shohim përpara. Fqinji juaj verior, Mali i Zi, thotë shumë hapur dhe me besim se duan të anëtarësohen në BE deri në vitin 2030. Cilat janë planet tuaja?
Në Podgoricë njerëzit priren të mendojnë shumë në mënyrë optimiste. Megjithatë, nëse shikojmë – thënë relativisht – pozicionet përkatëse fillestare për procesin e zgjerimit, atëherë jemi vendi me përparimin më të shpejtë. Ne kemi dyfishuar produktin tonë të brendshëm bruto, paga minimale është pothuajse trefishuar, dhe paga në sektorin publik është 900 euro – këto janë shifra që dhjetë vjet më parë ishin të pamendueshme. Inflacioni ynë është më i ulët edhe në pjesë të tjera të Evropës dhe situata në rrugë është përmirësuar.
Por, ju nuk doni të jepni një vit për hyrjen tuaj të dëshiruar në BE?
Pas udhëtimit tim në Berlin, do të shkoj në Konferencën Ndërqeveritare të BE-së në Luksemburg. Negociatat e mëtejshme mbi kapitujt mbi themelet e procesit të anëtarësimit do të pasojnë atje. Mendoj se është ambicioze dhe realiste të thuhet deri në vitin 2030: “Shqipëria tashmë është gati për BE-në”. Megjithatë, kërkesa që ju duhet të jeni anëtar i plotë deri në vitin 2030, ushtron presion të panevojshëm në proces dhe i bën gjërat më të komplikuara.
Ka edhe zëra në vendin tuaj që besojnë se procesi i anëtarësimit po zgjat shumë. Disa madje largohen plotësisht nga ideja për t’u bërë anëtare e BE-së në një moment. A ka një alternativë ndaj BE-së për Shqipërinë – ndoshta anëtarësimi në grupin BRICS?
Së pari: BRICS është një shaka. Së dyti, historia na ka mësuar në rrugën e vështirë se ka vetëm një vend ku mund të mbështetemi. Kjo është Evropa, Bashkimi Evropian. Ne duam të jemi pjesë e Bashkimit Evropian. Procesi i integrimit është një rrugëtim i rëndësishëm me një qëllim të madh. Nuk ka alternativë për këtë rrugë. Nuk ka tundim për të kërkuar diku tjetër sepse ne kemi qenë diku tjetër dhe e dimë se si është atje.
Edi Rama për Kosovën: “Serbia e injoron realitetin”
Evropa Juglindore ka pasur shumë luftëra dhe shumë kriza. Cila është status quo-ja e marrëdhënieve tuaja me fqinjët, veçanërisht Serbinë dhe Kosovën?
Fqinjët janë fqinjë, nuk mund t’i zgjedhësh. Por gjithmonë duhet të punoni për të përmirësuar dhe ruajtur marrëdhënien tuaj me ta. Gjyshja ime ishte një grua e mençur, ajo nuk kishte arsim formal, por ishte një lexuese e zjarrtë. Dhe ajo gjithmonë thoshte: fqinjë të lumtur, të lumtur në shtëpi. Kjo është arsyeja pse unë ndryshova plotësisht qasjen tonë ndaj Serbisë. Ne ishim plotësisht të ndarë derisa bëra vizitën e parë në Beograd, 68 vjet pas fillimit të luftës së fundit, për të rivendosur lidhjet me Serbinë.
Sigurisht që ne kemi dallimet tona, sidomos kur bëhet fjalë për Kosovën. Serbia ende e injoron realitetin se Kosova është një shtet i veçantë dhe i pavarur. Dhe kthim nuk ka. Por nëse duam t’i japim brezit të ardhshëm një jetë më të mirë, duhet të pranojmë mospajtimin për këtë çështje. Kjo nuk duhet të na pengojë të punojmë së bashku për çështje të tjera, sepse ka shumë interesa të përbashkëta. Për shembull, edhe nëse Serbia është afër Rusisë dhe Kinës , gjë që Shqipëria nuk do ta bëjë kurrë, ne përsëri kemi nevojë për një paqe të qëndrueshme.
Edi Rama: Migracioni nuk mund të ndalet
Është nënshkruar një marrëveshje migracioni me një fqinj tjetër – Italinë.
Italia nuk është vetëm një fqinjë për ne. Ne mbajmë një marrëdhënie shumë të veçantë me Italinë. Italianët na kanë qëndruar gjithmonë pranë në kohë të vështira.
Si funksionon saktësisht marrëveshja?
Gjeografia e Adriatikut përfiton nga marrëveshja jonë. Njerëzit vijnë nëpër Mesdhe dhe nuk përfundojnë më në një vend të BE-së, pra në Itali, por në bregdetin tonë në Shqipëri. Në Evropë, por jo në BE. Italia merr përsipër organizimin e qendrave të azilit, shqyrton kërkesat dhe vendos për dëbimet. Do të shohim nëse do të funksionojë, por italianët na kërkuan dhe ne nuk mund të thonim jo.
A mendoni se marrëveshja juaj e gjerë me Romën mund të shërbejë si model për marrëveshje të mëtejshme dypalëshe për migracionin brenda Evropës dhe fqinjësisë suaj?
BE-ja ka dy lloje kufijsh: të brendshëm dhe të jashtëm. Dhe Ballkani Perëndimor është në qendër të gjithçkaje. Gjatë krizës së refugjatëve të vitit 2015, emigrantët erdhën në BE përmes Greqisë. Më pas vazhduam nëpër Ballkan – sërish jashtë BE-së – në Hungari. Ndryshe është kur refugjatët vijnë direkt në Shqipëri nëpërmjet Mesdheut. Për mendimin tim, çështja e migracionit kërkon një zgjidhje panevropiane. Është çështja e dytë më e rëndësishme pas ndryshimeve klimatike. Migrimi nuk mund të ndalet dhe çdo përpjekje për ta bërë këtë është politikisht dritëshkurtër. Por, ju duhet ta menaxhoni migrimin me mençuri, dhe kjo përfshin gjithashtu hapjen ndaj të rinjve që duan të jetojnë dhe punojnë këtu. Sepse shoqëritë evropiane po plaken gjithnjë e më shumë.
Nëse do të kishte ndonjë telefonatë nga Berlini dhe kancelari Olaf Scholz ose një kancelar i ardhshëm, Friedrich Merz do t’ju kërkonte një marrëveshje të ngjashme, a do të ishit të gatshëm të flisnit me njëri-tjetrin për këtë?
Mendoj se të bisedosh me njëri-tjetrin është gjithmonë mirë. Të mos flasësh, nga ana tjetër, është gjithmonë e keqe. Madje do të ishte një ide e mirë të bisedonim me Putinin. Por nëse më pyesni nëse Shqipëria do të lidhë një marrëveshje të dytë të ngjashme me një vend tjetër, unë ju them: “Jo, kjo është unike dhe vlen vetëm për Italinë, unë them se për dy arsye: duhet të ketë zgjidhje afatgjata evropiane”. Marrëdhëniet midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor ende duhet të zhvillohen. Atëherë mund të diskutonim shumë gjëra./ /a.i/ /s.m./
