Ndër të tjera në këtë raport thuhet se ”ai mbulon periudhën nga 15 qershor 2023 deri më 1 shtator 2024. Ai bazohet në të dhëna nga një sërë burimesh, duke përfshirë kontributet nga qeveria e Shqipërisë, shtetet anëtare të BE-së, raportet e Parlamentit Evropian dhe informacione nga të ndryshme organizatat ndërkombëtare dhe joqeveritare.
Ai përfshin gjithashtu rezultatet e vlerësimeve dhe indekseve krahasuese të prodhuara nga palë të tjera të interesuara, veçanërisht në fushën e sundimit të ligjit.
Parlamenti mund të ushtrojë kompetencat e tij në një mënyrë kryesisht të kënaqshme. Megjithatë, mbikëqyrja e tij mbi ekzekutivin mbetet e kufizuar. Veprimtaria e parlamentit u ndikua nga përplasjet e vazhdueshme midis mazhorancës qeverisëse dhe një pjese të opozitës nga tetori 2023 deri në mars 2024. Këto reflektuan mungesën e dialogut politik konstruktiv dhe gjithëpërfshirës dhe rezultuan në përçarje nga deputetët e opozitës për shkak të kufizimeve të pretenduara të të drejtave të tyre. Pavarësisht kthimit të mirëpritur në funksionimin normal të Parlamentit në mars 2024, polarizimi politik mbetet i lartë.
Kjo vazhdon të ndikojë negativisht në rolet kryesore legjislative dhe mbikëqyrëse të Parlamentit dhe zgjat vonesat në emërimin e individëve në postet kyçe.
Organet e Shqipërisë përgjegjëse për procesin e integrimit janë në funksion. Këto struktura integruese në BE u konsoliduan më tej dhe përfunduan me sukses procesin e shqyrtimit në nëntor 2023. Ekspertiza e integrimit në BE, planifikimi dhe mekanizmat ndërinstitucionalë do të duhet të forcohen për të përballuar procesin e anëtarësimit në BE.
Qeveria duhet të intensifikojë përpjekjet e saj për t’u angazhuar në komunikimin publik mbi integrimin në BE. Qeveria vazhdoi të tregojë përkushtimin e saj për integrimin në BE. Tre valë ndryshimesh qeveritare ndodhën gjatë periudhës raportuese. Një proces i ri reformash madhore për mirëqeverisjen, shtetin e së drejtës dhe antikorrupsionin për Shqipërinë 2030 u nis nga Parlamenti, me urdhër të Kryeministrit, por pa mbështetje ndërpartiake.
Qeveria vazhdoi të miratonte politika dhe ligje duke ngritur shqetësime në lidhje me respektimin e standardeve të BE-së. Shqetësuese mbetet ndarja e përgjegjësive mes pushtetit vendor dhe atij qendror. Nevojiten ende përpjekje për të përmirësuar burimet financiare të njësive të qeverisjes vendore, kapacitetin administrativ dhe autonominë fiskale. Organizatat e shoqërisë civile (OSHC) në Shqipëri operojnë në një mjedis sfidues, përfshirë në lidhje me kërkesat e regjistrimit dhe financimin e kufizuar publik për OSHC-të.
Roli i shoqërisë civile, përfshirë procesin e negociatave për anëtarësim në BE, duhet të forcohet më tej. Strukturat e krijuara për konsultimin e shoqërisë civile duhet të përforcohen dhe të bëhen plotësisht funksionale. Përveç kësaj, kushtet e nevojshme për përjashtimin efektiv të TVSH-së duhet të vendosen pa vonesa të mëtejshme.
Reforma e administratës publike Shqipëria mbetet mesatarisht e përgatitur në fushën e reformës së administratës publike. Ajo bëri përparim të kufizuar në zbatimin e rekomandimeve të vitit të kaluar. Një post i ri i Ministrit të Shtetit për Administratën Publike dhe Kundër Korrupsionit u krijua në janar 2024, i cili siguron një udhëheqje të qartë politike për agjendën e RAP-it dhe duhet të përmirësojë koordinimin e përgjithshëm të përpjekjeve për reforma.
Strategjia e re e Menaxhimit të Financave Publike (PFM) për periudhën 2023-2030 u miratua në qershor 2024 dhe një strategji e re kombëtare kundër mashtrimit do të miratohet deri në fund të vitit 2024. Për të rritur përpjekjet, reformat e mëtejshme antikorrupsion do të shfaqen në Axhendën e Reformës.
Zhvillimi i reformës së administratës publike (RAP) dhe strategjive kundër korrupsionit vazhdoi, por miratimi është ende në pritje. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet, në veçanti:
→ të miratojë dhe të fillojë zbatimin e strategjive të reja të administratës publike dhe antikorrupsionit, si dhe të rishikojë efektivitetin e strukturave aktuale të monitorimit; fillimi i zbatimit të strategjisë së re të MFP 2023-2030; të kufizojë ndjeshëm përdorimin e akteve normative për rishikime buxhetore; dhe të ndjekë kthimin në proceset e rregullta të rishikimit të buxhetit;
→ të zbatojë në mënyrë të vazhdueshme dhe efektive dispozitat për rekrutimin, promovimin dhe shkarkimin e bazuar në merita në ligjin e shërbimit civil në të gjitha nivelet, veçanërisht në nivelin e lartë, dhe të fillojë sërish automatizimi i sistemit të listës së pagave;
→ të vendosë një kuadër legjislativ që rregullon siç duhet tipologjinë dhe kriteret për krijimin e organeve vartëse dhe linjat e qarta të llogaridhënies.
Gjyqësori dhe të drejtat themelore
Shqipëria është e përgatitur në mënyrë të moderuar në fushën e gjyqësorit dhe të drejtave themelore dhe ka bërë disa përparime gjatë periudhës raportuese.
Funksionimi i gjyqësorit
Shqipëria është mesatarisht e përgatitur dhe ka bërë disa përparime në funksionimin e gjyqësorit. Shqipëria vazhdoi zbatimin e reformës në drejtësi dhe procesin e vetingut, gjë që çoi në përmirësime të ndjeshme në funksionimin e gjyqësorit që duhen ruajtur. Përfundimi i procesit të verifikimit në shkallë të parë është i pashmangshëm, i cili është një moment historik i madh me 11 çështje të mbetura nga 805 deri më 3 tetor 2024.
Shqetësimet mbeten për tentativën për ndërhyrje politike dhe presion mbi sistemin gjyqësor dhe mangësitë në emërimet e bazuara në merita të anëtarëve jomagjistratë të Këshillit të Lartë Gjyqësor (KLGJ) dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë (KLP) dhe integriteti i tyre.
Harta e re gjyqësore u zbatua, por ka ende sfida me cilësinë dhe efikasitetin e drejtësisë. Janë miratuar disa akte përgatitore për hapjen e një sistemi të integruar të menaxhimit të çështjeve, por mungojnë alokimet e nevojshme buxhetore, veçanërisht për komponentin gjyqësor. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet në veçanti:
→ të forcojë më tej llogaridhënien duke: (i) përshpejtuar procedurat e verifikimit në apel; (ii) përshpejtimin e vlerësimeve të gjyqtarëve dhe zbatimin e rregulloreve të konfliktit të interesit nga KLGJ dhe KLP; (iii) harmonizimin e dispozitave të zbatueshme për përzgjedhjen e anëtarëve jomagjistratë të KLGJ dhe KLP me ato të aplikueshme për magjistratët në lidhje me deklarimin e pasurisë dhe kontrollet e historikut, duke siguruar integritetin më të lartë dhe parimet e meritës dhe një shkallë të lartë konsistence me renditjen e komisioni ad-hoc i parazgjedhjes (iv) plotësimi i vendeve vakante magjistrat-inspektor pranë Inspektoratit të Lartë të Drejtësisë;
→ të përmirësojë cilësinë e drejtësisë duke bërë progres në plotësimin e vendeve vakante për kryetarë gjykatash, magjistratë dhe këshilltarë ligjorë në të gjitha nivelet e gjyqësorit dhe përmirësime të cilësisë në Shkollën e Magjistraturës, në përputhje me standardet evropiane, duke përfshirë rishikimin e plotë të Shkollës së Magjistraturës. provimin pranues, duke rritur rëndësinë e trajnimit dhe duke siguruar cilësi dhe integritet të stafit të tij;
→ të përmirësojë efikasitetin gjyqësor duke: (i) sigurimin e buxhetit të nevojshëm për Sistemin e Integruar të Menaxhimit të Çështjeve dhe zbatimin e tij në kohën e duhur; dhe (ii) miratimi i udhërrëfyesit të KLGJ-së për të rritur efikasitetin dhe për të reduktuar diferencën e mbetur në sistemin gjyqësor.
Lufta kundër korrupsionit
Shqipëria është mes të pasurit një nivel përgatitjeje dhe një niveli të moderuar përgatitjeje dhe ka treguar progres. Vazhdimi i zbatimit të vettingut ka ndikuar pozitivisht në luftën kundër korrupsionit në gjyqësor. Përfundimi i verifikimit të të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve është i afërt në shkallën e parë me 794 çështje të mbyllura nga 805 (98% e totalit). Një tjetër rezultat i drejtpërdrejtë i vettingut u regjistrua në shtator 2024, pasi KPK referoi 19 raste të verifikimit me elementë prima facie kriminale në prokurori për hetime të mëtejshme, duke ndjekur kështu një rekomandim kyç nga BE-ja. Struktura e Specializuar për Antikorrupsionin dhe Krimin e Organizuar (SPAK) ka vazhduar të japë rezultate të mira duke avancuar më tej në ndjekjen dhe hetimin e çështjeve komplekse antikorrupsion, përfshirë ato që përfshijnë politikanë dhe zyrtarë të nivelit të lartë, si dhe çështjet që kanë të bëjnë me mbrojtjen e interesat financiare të BE-së.
Kapaciteti i SPAK në hetimet financiare është rritur dhe përdorimi sistematik i hetimeve financiare dhe konfiskimeve të pasurive është përmirësuar. Në përgjithësi, korrupsioni mbetet një shqetësim serioz dhe përpjekjet parandaluese kanë pasur një ndikim të kufizuar. Miratimi i një ligji të gjerë për amnisti penale çoi në 40 individë të dënuar nga gjykatat e SPAK dhe të falur plotësisht dhe 65 të tjerëve u ulet dënimi, gjë që ngre shqetësime.
Nevojiten vlerësime të synuara të rrezikut dhe masa të dedikuara për të trajtuar korrupsionin në sektorët më të cenueshëm, duke përfshirë policinë, doganat, menaxhimin e tokës dhe pronës, kadastrën shtetërore dhe prokurimin publik. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet në veçanti:
→ të forcojë hetimin, ndjekjen penale, gjykimin dhe dënimin përfundimtar të rasteve të korrupsionit, veçanërisht në nivel të lartë, duke përfshirë konfiskimin përfundimtar të aseteve kriminale që rrjedhin nga veprat penale të lidhura me korrupsionin, dhe të rrisë referimet proaktive të institucionet përkatëse shtetërore dhe agjencitë ligjzbatuese ndaj SPAK-ut;
→ të miratojë dhe zbatojë në mënyrë efektive strategjinë kundër korrupsionit dhe planet shoqëruese të veprimit, duke përfshirë vlerësimet gjithëpërfshirëse të rrezikut për sektorët e cenueshëm, zbatoni në mënyrë efektive planet e veprimit të integritetit në ato autoritete shtetërore më të prirura ndaj korrupsionit, si Agjencia Shtetërore e Kadastrës dhe adresoni plotësisht rekomandimet e Grupi i Shteteve të Këshillit të Evropës kundër Korrupsionit (GRECO);
→ t’i bëjë kontrollet e deklarimit të pasurisë më efikase duke rishikuar kufijtë administrativë të mandatit të ILDKPKI dhe duke u siguruar që të gjitha deklaratat e pasurisë të publikohen online.
Të drejtat themelore
Kuadri ligjor i Shqipërisë përcakton një bazë përgjithësisht të mirë për mbrojtjen e të drejtave themelore. Progresi gjatë periudhës raportuese përfshinte miratimin e një strategjie të re për mbrojtjen e viktimave të krimit, si dhe rezultatet paraprake të regjistrimit kombëtar të popullsisë dhe banesave të publikuara në qershor.
Përpjekjet e zbatimit duhet të intensifikohen në përgjithësi, veçanërisht në fushat e dhunës ndaj grave, mbrojtjen e të drejtave pronësore dhe të drejtave të personave që u përkasin pakicave. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar nuk janë zbatuar dhe mbeten të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet të:
→ miratojë legjislacionin zbatues në pritje për të drejtat e personave që u përkasin pakicave, veçanërisht për vetëidentifikimin dhe përdorimin e gjuhëve të pakicave, dhe të rrisë kapacitetet e Komitetit Shtetëror të Pakicave Kombëtare;
→ mbrojë të drejtën e pronës, në veçanti, duke bërë progres vendimtar në regjistrimin e parë dhe kompensimin, duke përmirësuar transparencën e kadastrës shtetërore dhe cilësinë e të dhënave kadastrale të regjistrit të pronave, dhe duke siguruar që e drejta për një gjykim të drejtë dhe e drejta për respektohen mjetet juridike efektive në rastet e shpronësimit dhe heqjes së pronave;
→ përmirësojë mbrojtjen e të drejtave themelore, në veçanti, duke përafruar plotësisht Ligjin për mbrojtjen e të dhënave personale me acquis të BE-së, duke rritur kapacitetet institucionale për të drejtat e njeriut (monitorimi, mbledhja e të dhënave), dhe duke zbatuar në mënyrë efektive Axhendën Kombëtare për të Drejtat e Fëmijëve, duke përfshirë caktimi i buxhetit të mjaftueshëm për të forcuar kapacitetet e Agjencisë për të Drejtat e Fëmijëve dhe për të ndihmuar fëmijët që përballen me përjashtim dhe dobësi, duke përfshirë ata që jetojnë në varfëri, fëmijët me aftësi të kufizuara, fëmijët që u përkasin pakicave dhe fëmijët e tjerë në rrezik.
Liria e shprehjes
Shqipëria është mes të pasurit një nivel përgatitjes dhe një nivel të moderuar të përgatitjes në fushën e lirisë së shprehjes dhe nuk ka pasur progres gjatë periudhës raportuese. Pavarësia dhe pluralizmi i medias vazhduan të ndikohen nga përqendrimi i lartë i tregut, mbivendosja e interesave të biznesit dhe politikës, mungesa e transparencës së burimeve të financimit, përqendrimi i lartë i pronësisë së medias, kërcënimet dhe kushtet e pasigurta të punës për gazetarët. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar nuk janë zbatuar dhe mbeten të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet të:
→ miratojë ndryshime të kuadrit ligjor për: (i) rritjen e transparencës së pronësisë së medias, (ii) dekriminalizimin e plotë të shpifjes dhe përafrimin e aspekteve civile të shpifjes me standardet evropiane, bazuar në një strukturim dhe gjithëpërfshirës. dialogu me aktorët e medias;
→ sigurojë zero tolerancë për frikësimin dhe ndjekjen efektive gjyqësore të rasteve të sulmeve ndaj gazetarëve; të sigurojë rritjen e kapaciteteve të organeve të zbatimit të ligjit për të trajtuar rastet e dhunës, duke përfshirë në margjinat e protestave, dhe çështje të tjera penale që përfshijnë gazetarë, veçanërisht duke siguruar respektim të lartë të të drejtave të njeriut në trajtimin e incidenteve që përfshijnë gazetarët, përmes udhëzimeve detyruese, mbledhjes së të dhënave dhe masave për ngritjen e kapaciteteve ;
→ përmirësojë kushtet e punës së gazetarëve shqiptarë, veçanërisht duke forcuar mbrojtjen e punësimit dhe të drejtave sociale të gazetarëve dhe duke siguruar zbatimin e vazhdueshëm të kodit të punës.
Kapitulli 24
Drejtësia, liria dhe siguria
Shqipëria është mesatarisht e përgatitur në përafrimin me acquis të BE-së në fushën e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë. Njëfarë progresi është bërë në luftën kundër krimit të organizuar duke rritur kapacitetet e Strukturave të Specializuara Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), duke përmirësuar përdorimin e hetimeve financiare dhe duke ndryshuar legjislacionin për substancat psikoaktive. Nevojiten veprime të mëtejshme për të forcuar kapacitetet e zbatimit të ligjit dhe për të përmirësuar efikasitetin e hetimeve. Është arritur njëfarë progresi në fushën e migracionit me miratimin e strategjisë së re të migracionit në përputhje me prioritetet e BE-së. Nevojiten përpjekje të mëtejshme për të përmirësuar aksesin në azil dhe për të përafruar politikën e vizave të vendit me atë të BE-së. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet në veçanti:
→ të vazhdojë zhvillimin e përdorimit sistematik të hetimeve financiare paralele kur merret me krimin e rëndë dhe të organizuar, trafikimin e paligjshëm, terrorizmin dhe pastrimin e parave;
→ të miratojë kuadrin ligjor për ngritjen e një observatori kombëtar të drogës dhe një sistemi kombëtar të paralajmërimit të hershëm për zbulimin e substancave të reja psikoaktive;
→ të përmirësojë sistemin e referimit të azilit dhe aksesin në procedurat e azilit, përmirësoni procedurat e kthimit, vazhdoni të trajtoni çështjen e kërkesave të pabazuara për azil në Schengen dhe vendet e lidhura dhe përafroni më tej politikën e vizave të vendit me atë të BE-së.
Lufta kundër krimit të organizuar
Shqipëria është ndërmjet përgatitjes së një niveli të caktuar dhe të moderuar për të përafruar me acquis të BE-së në këtë fushë. Është bërë njëfarë përparimi në përmbushja e rekomandimeve të vitit të kaluar duke rritur kapacitetin e SPAK-ut në hetimet financiare (me akses të përmirësuar në bazat e të dhënave), duke forcuar luftën kundër pastrimit të parave dhe sekuestrimin e aseteve të lidhura me krimin e organizuar. Shqipëria duhet të vazhdojë të punojë për të siguruar pavarësinë e agjencive të saj të zbatimit të ligjit. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet në veçanti:
→ të forcojë më tej luftën kundër krimit të organizuar, duke përfshirë bashkëpunimin e vazhdueshëm me Shtetet Anëtare të BE-së dhe agjencitë e BE-së (përfshirë Europolin, në kuadrin e Platformës Multidisiplinare Evropiane kundër Kërcënimeve Kriminale (EMPACT), dhe Eurojust), të rrisë kapacitetin për të luftuar krimin kibernetik dhe pastrimin e parave, si dhe parandalimin dhe luftimin e trafikimit të qenieve njerëzore;
→ të ngrejë një zyrë të rikuperimit të aseteve e ngarkuar me identifikimin dhe gjurmimin e aseteve kriminale në mënyrë që të rrisë efektivitetin e sistemit kombëtar të rikuperimit të aseteve dhe të lehtësojë bashkëpunimin operacional me zyrat e rikuperimit të aseteve në shtetet anëtare të BE-së pa vonesë, në përputhje me BE-në acquis;
→ të përmirësojë sistemet dhe metodologjinë e analizës kriminale për zgjidhjen e çështjeve komplekse kriminale.
Kriteret ekonomike
Ekzistenca e një ekonomie tregu funksionale
Shqipëria ka një nivel të mirë përgatitjeje në zhvillimin e një ekonomie tregu funksionale dhe ka bërë disa përparime në këtë fushë. Rritja ekonomike ka qenë e fuqishme, e ndihmuar nga turizmi i fortë dhe investimet në rritje. Inflacioni vazhdoi të bjerë. Normat e punësimit dhe aktivitetit u rritën, por papunësia mbeti relativisht e lartë, veçanërisht tek të rinjtë. Performanca fiskale u përmirësua dukshëm me raporte më të ulëta të deficitit dhe borxhit. Sektori financiar mbeti i qëndrueshëm, përfitueshmëria e bankave u rrit, ndërsa rritja e kredisë u zgjerua. Megjithatë, ndërmjetësimi financiar mbetet i ulët. Një ekonomi e madhe informale pengon mjedisin e biznesit dhe konkurrencën. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar vetëm pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet në veçanti:
→ të rishikojë draftin e Strategjisë Afatmesme të të Ardhurave, duke përfshirë masat për rritjen e të ardhurave tatimore si pjesë e PBB-së, ta miratojë atë dhe të sigurojë zbatimin e saj;
→ të përmirësojë analizën e rrezikut fiskal, duke përfshirë ndërtimin e kapaciteteve në departamentin e ri përkatës të Ministrisë së Financave, përgjegjës për të, dhe publikimin e një Deklarate gjithëpërfshirëse të Riskut Fiskal;
→ të rrisë transparencën dhe llogaridhënien e ndërmarrjeve shtetërore, duke përfshirë edhe publikimin e raporteve vjetore të performancës financiare;
→ të lehtësojë zbatimin e tubacionit kombëtar të projektit të vetëm (NSPP), duke përfshirë renditjen e projekteve në listë; dhe avancimi i integrimit të partneriteteve publiko-private (PPP) në NSPP.
Kapaciteti për të përballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-së
Shqipëria ka një nivel përgatitjeje për të përballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-së dhe ka bërë disa progres në këtë fushë. Infrastruktura e transportit u përmirësua, por mangësitë në infrastrukturë mbeten dhe dixhitalizimi dhe arsimi kanë nevojë për përmirësime të mëtejshme. Eksportet e shërbimeve (turizmit) u rritën, por eksportet e mallrave mbeten shumë nën potencialin e tyre. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet veçanërisht:
→ të vazhdojë të përmirësojë dhe të promovojë më mirë sistemin e arsimit dhe formimit profesional (AFP) në mënyrë që të rrisë të diplomuarit nga shkollat e AFP-së dhe të sigurojë që aftësitë e punës të përputhen me kërkesat e tregut të punës;
→ të përmirësojë cilësinë dhe gjithëpërfshirjen e sistemit arsimor dhe të avancojë transformimin e tij dixhital;
→ të forcojë infrastrukturën dixhitale, duke përfshirë ndërtimin e qëndrueshmërisë kibernetike.
Prokurimi publik
Shqipëria është mesatarisht e përgatitur në prokurimin publik. Është bërë përparim i kufizuar në përafrimin e kuadrit ligjor për prokurimin, dhe ka pasur shqetësime lidhur me dispozitat e sapofutura të përjashtimeve të përkohshme në ligjin e prokurimit publik. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet, në veçanti:
→ të vazhdojë përpjekjet për të përmirësuar procedurat konkurruese të prokurimit;
→ të harmonizojë më tej kuadrin legjislativ me acquis të BE-së në fushën e koncesioneve dhe partneriteteve publiko-private;
→ të sigurojë përputhjen me acquis të BE-së dhe Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA) në lidhje me marrëveshjet ndërqeveritare të lidhura me vendet e treta në fushën e prokurimit.
Statistikat
Shqipëria është e përgatitur mesatarisht në fushën e statistikave. Është bërë njëfarë progresi duke përmirësuar transmetimin e të dhënave në Eurostat. Rekomandimi i Komisionit nga viti i kaluar u zbatua pjesërisht dhe mbetet kryesisht i vlefshëm.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet veçanërisht:
→ të publikojë të dhëna të detajuara dhe një analizë tematike të regjistrimit të popullsisë dhe banesave pas publikimit të të dhënave fillestare në qershor 2024 dhe të kryejë regjistrimin e fermave bujqësore në përputhje me acquis përkatëse të BE-së dhe standardet ndërkombëtare;
→ të reduktojë qarkullimin e stafit të Institutit të Statistikave (INSTAT) dhe të përmirësojë sigurinë kibernetike;
→ të rrisë prodhimin dhe transmetimin e të dhënave në kohë dhe me cilësi të lartë për shpërndarje nga Eurostat dhe të bëhen publike të dhënat e statistikave të financave të qeverisë (GFS).
Kontrolli financiar
Shqipëria është e përgatitur në mënyrë të moderuar në fushën e kontrollit financiar dhe pjesërisht e përafruar me acquis të BE-së. Është bërë progres i kufizuar gjatë periudhës raportuese. Kontrolli i brendshëm financiar publik (KBFP) duhet të forcohet më tej. Kërkohen përpjekje të mëtejshme për të siguruar zbatimin e 9 rekomandimeve të Institucionit të Lartë të Kontrollit (KLSH) dhe se raportimi i tij vlerësohet dhe përdoret në mënyrë kuptimplotë nga Parlamenti. Rekomandimet e Komisionit nga viti i kaluar janë zbatuar pjesërisht dhe mbeten kryesisht të vlefshme.
Në vitin e ardhshëm, Shqipëria duhet të:
→ fokusohet në zbatimin e mëtejshëm të delegimit financiar dhe delegimit të përgjegjësive të menaxhimit me synimin për të përmirësuar përgjegjshmërinë menaxheriale;
→ monitorojë dhe ndjekë zbatimin e rekomandimeve të bëra në raportin vjetor të kontrollit të brendshëm financiar publik (KBFP) nëpër institucionet buxhetore; rritja e shqyrtimit parlamentar të organeve qeveritare në zbatimin e rekomandimeve të auditimit të jashtëm dhe përmirësimi i rishikimeve dhe diskutimeve mbi raportet e auditimit të jashtëm;
→ të forcojë kontrollet dhe të konsolidojë kapacitetet për të mbrojtur interesat financiare të BE-së, të përfundojë strategjinë e vonuar kundër mashtrimit dhe të sigurojë zbatimin e duhur të raportimit të parregullsive./ a.jor.
